کم خونی؛ نشانه ها، علائم و درمان های آن - وبلاگ توسعه زندگی

به گزارش وبلاگ توسعه زندگی، به طور طبیعی و روزانه مقداری از آهن بدن از طرق مختلف از دست می رود که با رژیم غذایی نرمالی که شامل گوشت، حبوبات، سبزیجات و سایر مواد حاوی آهن هستند این مقدار از دست رفته جایگزین می شود و تعادل طبیعی آهن حفظ میشود. اما اگر به هر دلیلی مثل خونریزی های داخلی و خارجی و یا دلایل دیگر، مقدار آهن موجود در بدن از حد نرمال کمتر شود، کم خونی و فقر آهن رخ می دهد. متأسفانه کم خونی شیوع زیادی در افراد و به ویژه خانم ها دارد و می تواند عوارض زیادی برای انسان به همراه داشته باشد؛ بنابراین آشنایی با کم خونی و دلایل و زمینه های آن می تواند بسیاری از افراد را درگیر شدن با عوارض آن برهاند و این مطلب نیز می تواند اطلاعات مفیدی در این زمینه به شما ارائه کند.

کم خونی چیست؟

کم خونی یا آنمی (Anemia) گونه ای از اختلال خونی بسیار شایعی است که در آن گلبول های قرمز یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد. هموگلوبینی که در گلبول های قرمز خون وجود دارد باعث می شود تا اکسیژن به گلبول قرمز متصل شده و توسط مویرگ ها به بافت های مختلف بدن برسد. رنگ قرمز خون نیز به علت وجود همین هموگلوبین است. ازآنجایی که تمام سلول های بدن انسان برای زنده ماندن به اکسیژن وابسته اند، کمبود آن باعث هیپوکسی شده و گستره وسیعی از مسائل را به همراه دارد. به عبارت دیگر کم خونی معمولاً باعث پدید آمدن عوارضی همچون خستگی و ضعف می شود.

انواع مختلف کم خونی

انواع کم خونی و نحوه تشخیص آن ها یکی از مواردی است که گاه در تشخیص و افتراق عارضه کم خونی مسئله ای دست و پاگیر است و موجب سرگردانی فرد مبتلابه این عارضه می شود. کم خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام به دلایل مختلف بروز می نمایند. انواع کم خونی را می توان به ترتیب ذیل برشمرد:

1. کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA): این نوع کم خونی از شایعترین انواع این بیماری است. فقر آهن زمانی بروز می کند که بدن فاقد آهن کافی است. بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد. این حالت معمولا در اثر از دست دادن خون به دلیل مسائلی همچون عادت ماهانه طولانی و سنگین، زخم های داخلی، پولیپ های روده یا سرطان روده بروز می کند. همچنین، رژیم غذایی فاقد آهن کافی می تواند منجر به بروز این حالت شود. در دوره بارداری نیز عدم وجود آهن کافی برای مادر و جنین موجب کم خونی از نوع فقر آهن می شود.

2. کم خونی مگالوبلاستیک یا فقر ویتامین: این نوع کم خونی معمولا در اثر کمبود فولیک اسید یا ویتامین B-12 بروز می کند. این ویتامین ها به بدن در سالم نگهداشتن خون یا سیستم عصبی کمک می نمایند. در این نوع کم خونی، بدن گلبول های قرمز خونی تولید می کند که نمی توانند اکسیژن را به خوبی تحویل دهند. گاهی اوقات ممکن است یک متخصص نتواند تشخیص دهد که علت این بیماری کمبود ویتامین B-12 است. این حالت معمولا در افراد مبتلا به کم خونی وخیم بروز می کند که در حقیقت نوعی بیماری خود ایمنی است. عدم دریافت ویتامین B-12 کافی می تواند موجب کرخی و بی حسی دست ها و پاها، مسائل در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مسائل بینایی شود. نوع درمان بستگی به عامل مولد بیماری دارد، اما به هر حال مصرف ویتامین B-12 لازم است.

3. بیماری های نهفته: بیماری های خاصی وجود دارند که می توانند به توانایی بدن در تولید گلبول های قرمز خونی آسیب برسانند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می شوند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند. کلیه های این بیماران قادر به ترشح هورمون های کافی برای تولید گلبول های خونی نبوده و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می دهند.

4. بیماری های خونی ارثی: اگر در خانواده سابقه بیماری خونی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر نیز افزایش می یابد. یکی از امراض خونی ارثی کم خونی گلبول های داسی شکل است. به جای تولید گلبول های قرمز خونی طبیعی که به راحتی درون رگ های خونی حرکت می نمایند، گلبول های داسی شکل حرکت سختی داشته و دارای لبه های خمیده هستند. این گلبول ها نمی توانند در رگ های خونی ظریف به آسانی حرکت نمایند و در نتیجه جهت رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می نمایند. بدن گلبول های قرمز داسی شکل را نابود می کند، اما نمی تواند با سرعت کافی انواع طبیعی و سالم جدیدی را تولید کند. این امر موجب بروز کم خونی می شود نوع دیگری از کم خونی ارثی تالاسمی است. تالاسمی زمانی بروز می کند که بدن ژن های ویژه ای را از دست می دهد و یا ژن های غیر طبیعی مختلف از والدین به کودک ارث می رسد که به نحوه تولید هموگلوبین تاثیر منفی می گذارند.

5. کم خونی آپلاستیک: نوع نادری از کم خونی است و زمانی بروز می کند که بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی کند. از آنجا که این امر بر گلبول های سفید نیز تاثیر می گذارد، از این خطر بالای بروز عفونت ها و خونریزی های غیر قابل توقف می شود. این حالت دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:

روش های درمانی سرطان ها (پرتودرمانی و شیمی درمانی)

قرار دریافت در معرض مواد شیمیایی سمی (مانند مواد مورد استفاده در برخی حشره کش ها، رنگ و پاک نماینده ها و شوینده های خانگی)

برخی دارو ها (مانند دارو های مخصوص درمان روماتیسم مفصلی)

بیماری های خود ایمنی (مانند لوپوس)

عفونت های ویروسی که بر تراکم استخوانی تاثیر می گذارد.

از کجا بدانیم کم خونی داریم؟

دلایل کم خونی چیست؟

1. از دست رفتن خون

رایج ترین نوع کم خونی، کم خونی ناشی از کمبود آهن، معمولا در این دسته قرار می گیرد. علت بروز این مشکل، کمبود آهن به واسطه از دست رفتن خون است. وقتی بدن، خون از دست می دهد، شروع به جذب و کشیدن آب بافت های خارجی ِ جریان خون می کند تا رگ های خونی را پُر کند. در نتیجه، سلول های قرمز خونی رقیق می شوند. از دست رفتن خون به شکل حاد و سریع یا مزمن در بدن رخ می دهد. از دست رفتن سریع خون می تواند به علت جراحی، زایمان، تروما یا پارگی رگ های خونی رخ بدهد. از دست دادن خون به شکل مزمن در موارد کم خونی شایع تر است. این مشکل می تواند به خاطر زخم معده، سرطان یا تومور ایجاد بشود. دلایل کم خونی به خاطر از دست دادن خون شامل موارد زیر است:

بیماری های دستگاه گوارش مانند زخم معده، بواسیر، سرطان یا ورم معده

استفاده از دارو های ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن یا آسپرین

خون ریزی قاعدگی

2. تخریب بیش از حد گلبول های قرمز (همولیز)

به طور معمول، عمر سلول های قرمز خونی در جریان خون، دوره ای 120 روزه است، اما این سلول ها می توانند زودتر از این زمان تخریب شوند و از بین بفرایند. کم خونی همولیتیک خودایمنی نمونه ای از این کم خونی است و در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه، سلول های قرمز را به عنوان ماده ای ناشناس و خارجی تشخیص می دهد و به آن ها حمله می کند. همولیز مفرط (تخریب سلول های قرمز خون) به دلایل متعددی از جمله موارد زیر رخ می دهد:

عفونت ها

برخی از دارو ها مانند انواعی از آنتی بیوتیک ها

زهر و نیش زدگی مار و عنکبوت

سموم تولیدشده از بیماری های پیشرفته کبد و کلیه

حمله خودایمنی مثلا به علت بیماری های همولیتیک

فشار خون بالا

پیوند رگ و پروتز دریچه های قلب

اختلالات انعقاد خون

بزرگ شدن طحال

3. سستی و ناتوانی سیستم خون ساز بدن (hematopoiesis)

مغز استخوان، بافتی نرم و اسفنجی در مرکز استخوان است. وجود این ماده برای تولید سلول قرمز لازم است. مغز استخوان، سلول های بنیادی تولید می کند و سلول های بنیادی تبدیل به سلول های قرمز خون، گلبول های سفید و پلاکت می شوند. برخی از بیماری ها مانند سرطان خون بر مغز استخوان اثر می گذارند و تعداد زیاد و غیرعادی از گلبول های سفید تولید می شوند. چنین مسئله ای تولید طبیعی سلول های قرمز خون را دچار مشکل می کند.

کم خونی چگونه تشخیص داده می شود؟

عموماً پزشک آزمایش شمارش کامل خون (CBC) را جزو آزمایش های نخستین برای تشخیص کم خونی، درخواست می کند. علاوه بر گزارش شمار گلبول های قرمز و مقدار هموگلوبین، دستگاه اتوماتیک شمارنده اندازه گلبول های قرمز را با فلوسیتومتری اندازه می گیرد که یک عامل مهم در افتراق میان علل گوناگون کم خونی است. آزمایش گسترش (smear) رنگ شده خون در زیر میکروسکوپ نیز سودمند است. در کشور های پیشرفته 4 مؤلفه (شمارش گلبول قرمز، میزان هموگلوبین، میانگین حجم هر گلبول قرمز یا MCV، پهنای گستردگی گلبول های قرمز یا (RDW) اندازه گیری می شود و موجب می شود تا مؤلفه های هماتوکریت، میانگین هموگلوبین هر گلبول قرمز و میانگین غلظت هموگلوبین هر گلبول قرمز، از راه محاسبه حاصل شود و با مقادیر طبیعی برای هر سن و جنسیتی مقایسه می شود. برخی شمارنده ها هماتوکریت را آشکارا اندازه گیری می نمایند. برای مردان بالغ هموگلوبین کمتر از gr/dl13، نشانه کم خونی است و برای زنان بالغ این مقدار gr/dl12 است.

شمارش رتیکولوسیت ها و روش کینتیک برای کم خونی در مراکز درمانی بزرگ در غرب بیشتر از گذشته رایج شده، زیرا دستگاه های آزمایشگر نوین می توانند رتیکولوسیت را هم بشمارند. شمارش رتیکولوسیت به منزله سنجش میزان خونسازی مغز استخوان یا تعداد گلبول های قرمز جوان است. شاخص فرآوری رتیکولوسیت محاسبه نسبت میان میزان کم خونی با گستره افزایش رتیکولوسیت در پاسخ به بیماری است. اگر درجه کم خونی بالا باشد حتی یک شمارش طبیعی رتیکولوسیت می تواند نشان دهنده پاسخ ناکافی بدن به بیماری باشد. اگر شمارنده اتوماتیک در دسترس نباشد، شمارش رتیکولوسیت با روش دستی و رنگ آمیزی ویژه گسترش خون انجام می شود. گلبول های قرمز جوان اندکی بزرگتر از گلبول های قرمز پیر بوده و ویژگی پلی کرومازی (polychromasia) از خود بروز می دهند. حتی اگر منبع ازدست رفتن خون معین باشد، ارزیابی خونسازی می تواند کمک کند بفهمیم آیا مغز استخوان توانا است خون ازدست رفته را جبران کند یا خیر. وقتی علت کم خونی معین نباشد، پزشک معالج آزمایش های دیگری را درخواست می کند مانند: سرعت ته نشست گلبول های قرمز (ESR)، اندازه گیری فریتین، میزان آهن سرم، ترانسفرین، میزان فولات سرم، میزان ویتامین B12 سرم، الکتروفورز هموگلوبین، آزمایش عملکرد کلیه (همانند اندازه گیری کراتینین سرم). چنانچه تشخیص سخت باشد، آسپیراسیون مغز استخوان و آزمایش روی آن، شرایط سلول های بنیادی مولد گلبول های قرمز را معین می کند.

علائم و نشانه های کم خونی چیست؟

1. خستگی و ضعف

خستگی و ضعف معمولا اولین علامت کم خونی است، اما دقت داشته باشید که این خستگی ناشی از فشار کاری و یا فعالیت نباشد. علت ضعف و خستگی ناشی از کم خونی آن است که خون به اندازه کافی قادر به اکسیژن رسانی به بدن نیست و این منجر به ایجاد حس خستگی می شود؛ بنابراین اگر شما در بیشتر زمان روز، بدون فعالیت معینی احساس خستگی می کنید، به احتمال زیاد با کم خونی روبرو هستید و باید به پزشک خود مراجعه کنید.

2. رنگ پریدگی کف دست و چهره

یکی از بهترین روش های تشخیص اینکه آیا شما کم خون هستید، این است که به غشای مخاطی چشم خود نگاه کنید. این ناحیه عروقی است، بنابراین اگر رنگ پریده باشد، نشانه آن است که به اندازه کافی گلبول قرمز به سایر نقاط بدن نرسیده است. چهره شما، کف دست های شما و زیر ناخن شما نیز ممکن است رنگ پریده باشد.

3. تمایل به خوردن چیز های عجیب

مبتلایان به کم خونی فقر آهن اغلب دچار سندرم پیکا می شوند؛ سندرمی که در اثر آن، این افراد تمایل عجیبی به مصرف مواد غیر خوراکی مانند خاک، یخ، چسب و کاغذ دارند. علت واقعی ابتلا به این سندرم نامعین است، اما با دریافت مکمل های آهن احساس تمایل به این مواد از بین می رود.

4. تنگی نفس

اگر احساس می کنید که نمی توانید تنفس خود را، به خصوص در حین ورزش، در حالی که از پله ها بالا می روید یا زمانی که چیزی را بلند می کنید احساس کنید، نشانه ان است که بدن به اکسیژن نیاز دارد؛ احساس ضعف و سرگیجه نیز وجود دارد.

تنگی نفس؛ نشانه ها، دلایل و راه های درمان آن

5. شنمایندگی ناخن ها

سلول های ناخن مانند هر سلول دیگر زنده نیاز به اکسیژن برای تنفس و رشد دارد و در غیر این صورت دچار شنمایندگی و تضعیف می شود. ناخن های مبتلایان به فقر آهن از انحنای طبیعی خارج می شود و در روی ناخن آنها، شیار های طولی پیدا می شود که گاهی صاف هستند و در موارد شدیدتر، فرو رفتگی روی ناخن ایجاد می شود که به نام ناخن های قاشقی معروف هستند.

6. ضربان قلب نامنظم

وقتی در حال پرواز هستید، احساس خستگی می کنید یا وقتی دراز میکشید صدایی در گوش خود می شنوید، می تواند به این معنی باشد که قلب شما در حال فعالیت بیش از حد است. قلب سریعتر پمپاژ میکنید تا سعی کنید اکسیژن بیشتری دریافت کنید، هنگامی که دچار کم خونی هستید ضربان قلب نامنظم میشود.

7. سردرد و سرگیجه

سردرد و احساس سبکی سر همگی می تواند نشانه ابتلا به کم خونی باشد و آنهم به دلیل فقدان اکسیژن مغز. این عارضه حتی می تواند منجر به بروز غش در برخی افراد شود.

8. سندرم پای بی قرار

هنوز معین نشده که کم خونی فقر آهن با سندرم پای بی قرار ارتباط دارد یا نه، اما احساس نیاز قوی و ناخوشایند به حرکت دادن پا ها در مبتلایان به فقر آهن شایع است و می تواند خواب شبانه را حتی دچار اختلال کند. تخمین زده می شود حدود 15 درصد از افراد مبتلا به کم خونی، به سندرم پای بی قرار نیز مبتلا می شوند.

9. بی حسی و سردی دست و پا ها

از آنجا که بدن شما خون را از اندام بیرون می کشد تا مکان هایی را که لازم است تغذیه کند، ممکن است احساس بی حالی یا حالت بی حسی در دست ها و پا ها داشته باشید یا ممکن است با سرد شدن دست و پا ها روبرو شوید.

برخی علائم دیگر کم خونی

علاوه بر نشانه های و علائمی که در بالا برای کم خونی ذکر شد، نشانه های دیگر نیز ممکن است رخ دهد که مرتبط با کم خونی باشد با این حال باید دقت داشته باشید که این علائم همیشه به معنای کم خونی نیستند و ممکن است با بیماری های دیگری در ارتباط باشند؛ بنابراین بهترین راه این است که وقتی با چنین علائمی روبرو شدید به پزشک مراجعه کرده تا علت بروز آن ها را معین کند. این علائم عبارتند از:

اضطراب: تپش قلب می تواند موجب اضطراب شود، اما اگر اضطراب برای شما جدید باشد، تشدید می شود یا به نظر نمی رسد دلیل دیگری برای آن وجود داشته باشد، این می تواند نشانه ای از آنمی باشد.

درد قفسه سینه: این درد به علت عدم هموگلوبین و اکسیژن کافی شایع است و در کم خونی های بسیار شدید حتی سکته قلبی نیز می تواند رخ دهد.

فراموشی: اگر شما در تمرکز و یادآوری چیز ها دچار مشکل هستید، ممکن است علتش فقط سن نباشد، بلکه کمبود آهن است.

ریزش مو: اگر موهایتان را در برس خود مشاهده کنید یا موهایتان نازک تر شده باشد ممکن است به دلیل کم خونی باشد. همچنین می توانید یک کمبود ویتامین یا یک شرایط هورمونی مانند کم کاری تیروئید داشته باشید، بنابراین با پزشک خود مشورت کنید.

مدفوع سیاه: مدفوع تیره، خون در مدفوع می تواند نشان کم خونی باشد. با این حال می تواند یک بیماری GI مانند بیماری کرون یا سرطان روده بزرگ باشد، بنابراین مهم است که بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، ناراحتی شکمی یا تغییر عادت های روده شما نیز نشانه های مهمی هستند.

درمان های خانگی کم خونی

کم خونی به طور طبیعی با کمبود آهن و ویتامین هایی مربوط است که در تولید هموگلوبین دخیل هستند؛ بنابراین اگر دچار کم خونی هستیم باید به نحوی این مواد را به بدن خود برسانیم و این اقدام را می توان با مصرف برخی خوارکی ها انجام داد. برای درمان خانگی کم خونی می توان از دو روش استفاده کرد. روش اول تغییر در رژیم غذایی است و روش دوم استفاده از گیاهان دارویی است.

روش اول: غذا هایی برای درمان کم خونی

درمان کم خونی، معمولا شامل ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی بوده و بهترین برنامه برای رسیدن به این منظور، شامل موادی است که سرشار از آهن و دیگر ویتامین های ضروری برای تولید هموگلوبین و گلبول های قرمز خون باشند. این رژیم غذایی باید شامل غذا هایی که جذب آهن را ساده تر می نمایند نیز باشد. گرچه درمان کم خونی از هر فرد به فرد دیگر متفاوت است، اما بیشتر اشخاص به 150 تا 200 میلی گرم آهن روزانه نیاز دارند. در ادامه غذا هایی معرفی خواهد شد که می توانند آهن مورد نیاز بدن شما را به راحتی تأمین نمایند.

1. سبزیجات برگ دار

سبزیجات دارای برگ های سبز تیره، بهترین منابع آهن به شمار می فرایند. مهمترین این سبزیجات عبارتند از:

اسفناج

کلم بروکلی

کولارد سبز

زمانی که از سبزیجات برگ دار برای درمان کم خونی استفاده می کنید، باید به یک نکته دقت کنید. برخی از این سبزیجات غنی از آهن، مانند اسفناج و کلم بروکلی، دارای اگزالات نیز هستند و این ترکیبات، از جذب برخی از انواع آهن جلوگیری می نمایند. بنابراین، با اینکه خوردن سبزیجات برگ دار به عنوان بخشی از رژیم غذایی روزانه ایده بسیار خوبی است، اما اگر مبتلا به کم خونی باشید، احتمالا نمی توانید برای درمان آن فقط به خوردن سبزیجات برگ دار اکتفا کنید.

2. گوشت قرمز و سفید

تمامی انواع گوشت قرمز و مرغ حاوی آهن هِم هستند. گوشت گوسفند و گاو از بهترین منابع آهن محسوب شده و برای درمان کم خونی استفاده می شوند. خوردن گوشت قرمز یا مرغ همراه با غذا هایی که حاوی آهن غیر هِم هستند، مانند سبزیجات برگ دار، جذب آهن را در بدن شما افزایش می دهد.

3. جگر

برخی از افراد از خوردن گوشت ارگان های بدن حیوانات، مانند جگر خودداری می نمایند، اما باید بدانید که این اعضا، از منابع عالی آهن به شمار می آیند. جگر، یکی از معروف ترین انواع این مواد بوده و سرشار از آهن و فولات است. قلب، کلیه و زبان گاو نیز سرشار از آهن هستند.

4. غذا های دریایی

برخی از غذا های دریایی مانند صدف، خرچنگ و میگو، که آهن هِم را فراهم می نمایند. بیشتر ماهی ها هم حاوی آهن بوده و مواردی که به آن ها اشاره می شود، سطوح بالایی از این ماده معدنی را در خود دارند:

ماهی ساردین که با روغن کنسرو شده باشد

ماهی تن تازه یا کنسروی

سالمون تازه

لوزی ماهی تازه

ماهی لوتی تازه

روغن ماهی کوچک تازه

5. حبوبات

هم افراد گیاه خوار و هم اشخاص گوشت خوار می توانند از حبوبات به عنوان منبع غنی آهن استفاده نمایند. برخی از انواع حبوبات که می توانند در درمان کم خونی بسیار موثر باشند، شامل موارد زیر هستند:

لوبیا قرمز

نخود

سویا

لوبیا چشم بلبلی

لوبیا چیتی

لوبیای سیاه

نخود فرنگی

لوبیا سفید

6. مغز ها و دانه ها

بسکمک از انواع مغز ها و دانه ها، منابع خوبی از آهن هستند. این مغز ها هم به تنهایی و هم در ترکیب با سالاد و ماست عطر و طعم بسیار خوبی دارند، اما در زمان انتخاب این دانه ها دقت داشته باشید که تا حد امکان از انواع خام آن ها استفاده کنید. در زیر با برخی از انواع مغز هایی آشنا می شوید که در درمان کم خونی به شما کمک می نمایند:

تخم کدو تنبل

بادام هندی

پسته

شاهدانه

دانه کاج

تخمه آفتابگردان

7. غذا های غنی شده با آهن

این یک روش خوب برای درمان کم خونی است، اما به خصوص اگر گیاه خوار هستید یا نمی توانید از منابع دیگر آهن استفاده کنید، حتما این غذا ها را در برنامه غذایی خود جای دهید:

آب پرتقال غنی شده

غلات غنی شده

غذا هایی که از آرد غنی شده و تصفیه شده درست شده اند مانند نان سفید

غذا هایی که با آرد ذرت غنی شده درست شده اند

برنج سفید غنی شده

روش دوم: گیاهان دارویی برای درمان کم خونی

اگر به قدر نیاز بدنتان، آهن را از رژیم غذایی دریافت نمی کنید یا به تازگی مقدار قابل توجهی خون از دست داده اید یا اینکه بدن شما قادر به جذب این ماده معدنی بسیار مهم نیست، دارو های گیاهی می توانند در درمان کم خونی فقر آهن به شما کمک نمایند. کم خونی می تواند به شدت بر سلامت یک فرد اثر بگذارد، بنابراین درمان کم خونی با دارو های گیاهی باعث بالا رفتن سطح انرژی، شفاف شدن ذهن و بازیابی سلامت کلی شما می شود. برخی از این گیاهان دارویی عبارتند از:

1. گزنه

شاید بیراه نباشد اگر بگوییم گزنه، مفید ترین گیاه برای درمان کم خونی است. این گیاه دارویی که به نام گزنه دو پایه هم شناخته می شود، دارای محتوای آهن بالا است، اما آنچه که گزنه را باز هم ارزشمندتر می کند، وجود ویتامین آ (رتینول)، ویتامین های گروه ب، سی (اسید اسکوربیک) و کا است که جذب آهن در بدن را به شدت بهبود می بخشند. گزنه را چه به صورت تونیک یا چای یا مکمل مصرف کنید، می تواند در درمان کم خونی با عرقیات گیاهی، به شما کمک کند.

2. آواکادو

آواکادو، به دلیل داشتن بافت نرم و کرم مانند، طعم بسیار خوب و داشتن مواد مغذی، یکی از معتبرترین میوه های آمریکایی در جهان است. آواکادو حاوی مقادیر زیاد آهن است، که آن را علاوه بر یک گزینه مناسب برای درمان کم خونی، به یک افزودنی غذایی ایده آل، برای افرادی که به تازگی یک عمل جراحی را از سر گذرانده اند، تبدیل می کند.

3. جعفری

جعفری، نوعی سبزی بومی خاورمیانه است که به دلیل دارا بودن غلظت چشم گیر آهن در خود، یک گزینه بسیار عالی برای مقابله با کم خونی به شمار می آید. به افرادی که نمی توانند به راحتی مکمل های آهن را دریافت نمایند، توصیه می شود که از نوشیدنی جعفری استفاده نمایند. جعفری نه تنها یک چاشنی بسیار عالی برای غذاها، بلکه یک گیاه دارویی قدرتمند برای رفع کم خونی هم هست.

4. شنبلیله

شنبلیله، یکی از اصلی ترین سبزیجات و چاشنی دهنده ها در هند بوده و برگ های آن برای ساختن حجم مناسب خون در بدن، کمک می نمایند. مصرف گیاه شنبلیله به خصوص برای دخترانی مفید است که به دلیل بالغ شدن، میزانی از کم خونی را تجربه می نمایند.

5. کاسنی

درمان کم خونی با عرقیات گیاهی، یکی از موثرترین راه های تامین آهن مورد نیاز بدن بوده و کاسنی یکی از بهترین عرقیات گیاهی در این زمینه است. در صورتی که کاسنی را همراه با کرفس و جعفری مصرف کنید، نتایجی عالی را مشاهده خواهید کرد. همچنین افراد دارای کم خونی می توانند از گیاه کاسنی در سالاد های خود استفاده نمایند.

6. لیمو ترش

همانطور که گفته شد، اضافه کردن آهن به رژیم غذایی، تا زمانی که جذب بدن شما نشود، هیچ فایده ای ندارد. میوه های خانواده مرکبات، همگی سرشار از ویتامین سی بوده که جذب آهن را تسهیل می کند، اما تحقیقات نشان داده اند که آب لیمو ترش، بیش از هر میوه دیگری در این گروه، این تاثیر را بر روی بدن می گذارد.

7. گل قاصدک

برگ های این گل، نه تنها حاوی سطوح بالای آهن هستند، بلکه توانایی بدن را نیز در جذب این ماده معدنی مهم، بالا می برند.

کم خونی در دوران بارداری

آمار ها نشان می دهد 10 درصد بانوان به کم خونی مبتلا هستند. البته در بانوان باردار این رقم بالاتر است، زیرا جنین برای رشد خود از مخازن آهن بدن مادر استفاده می کند و همین مساله باعث کم خونی می شود. هرچند بروز کم خونی در اوایل بارداری مساله ای نادر است، اما از هفته هشتم به بعد یعنی زمانی که میزان حجم خون در جریان بدنتان افزایش می یابد و میزان نیاز بدن به آهن (برای تولید گلبول های قرمز و اکسیژن رسانی بیشتر)، افزایش می یابد.

1. عوارض کم خونی در دوران بارداری

کم خونی در حد متوسط می تواند باعث زایمان زودرس، کم وزنی جنین و حتی مرگ درون رحمی شود. کمبود آهن در صورتی که شدید باشد می تواند باعث عقب ماندگی رشد جنین در رحم و کاهش ذخایر آهن جنین شود و عوارض مغزی به دنبال داشته باشد. تحقیقات پژوهشگران سوئدی نشان داده تعداد بانوانی که مکمل آهن و ویتامین مصرف می نمایند و دچار زایمان زودرس قبل از 38 هفته می شوند تنها 9-6 درصد است. درحالی که این میزان در میان آنانیکه مکمل آهن مصرف نمی نمایند 11 تا 13 درصد است.

2. علائم و نشانه های کم خونی در دوران بارداری

کم خونی در بارداری، معمولا خود را با علائم زیر نشان می دهد:

رنگ پریدگی پوست، لب ها و ناخن ها

احساس خستگی یا ضعف

سرگیجه

تنگی نفس

طپش قلب

اشکال در تمرکز کردن

با این حال، در مراحل اولیه کم خونی، علائم چندان آشکار نبوده و بسکمک از نشانه ها هم همان هایی هستند که بارداری موجب بروز آن ها می شود، حتی اگر کم خون نباشید؛ بنابراین برای تشخیص زود هنگام و سپس درمان کم خونی در بارداری، از انجام منظم آزمایش های خون غافل نشوید.

3. پیشگیری از کم خونی در دوران بارداری

درصورتی که به کم خونی مبتلا هستید، بهتر است قبل از اقدام به بارداری دلیل آن را بیابید و برای درمان آن اقدام کنید. زیرا پیش از بارداری می توان با مصرف مواد غذایی غنی از آهن و مکمل آهن (زیر نظر پزشک) کمبود را جبران کرد. اما اگر دچار فقر آهن هستید و ناخواسته باردار شده اید، هرگز در 3 ماهه نخست مکمل آهن مصرف نکنید. این موضوع را با پزشکتان در میان بگذارید تا شما را راهنمایی کند. بانوان باردار روزانه به 22 تا 36 میلی گرم آهن در 6 ماه آخر بارداری نیاز دارند. منابع طبیعی آهن در گوشت، تخم مرغ، ماهی، جعفری و مغزدانه ها و میوه های خشک موجود است. معمولاً فقر آهن با مصرف متعادل موادغذایی جبران می شود و در صورت لزوم پزشک مکمل تجویز می کند.

برای پیشگیری از کم خونی در بارداری تلاش کنید تا جذب آهن در بدن شما به میزان لازم ارتقا یابد. برای این کار می توانید راه های ذیل را در پیش بگیرید:

در کنار گوشت مقداری سبزیجات غنی از آهن مصرف کنید

در کنار مصرف منابع آهن از مکمل یا منابع غذایی حاوی ویتامین C استفاده کنید

در کنار غذا مکمل آهن بخورید

از مصرف مواد غذایی دافع آهن مثل چای، قهوه، شیر، فیبرها، پروتئین و سویا خودداری کنید

اگر برای پیشگیری از کم خونی در بارداری مکمل آهن می خورید، موارد زیر را رعایت کنید:

مکمل را همراه غذا میل کنید و به تدریج و بنا به توصیه پزشک دوز آن را بالا ببرید. مثلاً برای مدت 5-3 روز یک کپسول بخورید و سپس آن را تبدیل به 2 کپسول کنید و به تدریج به تعدادی که پزشک دستور داده برسانید.

میزان فیبر و آب مصرفی تان را نیز بالا ببرید تا دچار یبوست نشوید. اگر با صرف مکمل آهن دچار مشکل شدید از پزشک بخواهید تا نوع و برند آن را تغییر دهد.

درصورتی که خانمی بعد از زایمان و به دلیل خونریزی زیاد دچار کم خونی در دوران شیردهی شود، باید مصرف مکمل آهن را ادامه دهد. انجام این کار بهتر است تحت نظر پزشک باشد تا دوز دارو معین شود.